Charakter czy osobowość

Często słyszymy w różnych rozmowach, że ktoś ma jakiś charakter, lub że go nie ma w ogóle. Czasem udaje się usłyszeć czyjeś doprecyzowanie takiej wypowiedzi  czyli, że dowiadujemy się o co w tym charakterze chodzi, że jest on dobry, szlachetny, kryształowy lub trudny. W ten sposób powszechnie charakteryzuje się ludzi i wydaje się, że wówczas już dokładnie wiadomo jaka dana osoba jest i dlaczego właśnie taka jest.

Czym więc jest ów charakter człowieka?

Czy konstelacją cech jego osobowości? Czy jest czymś co można zmienić, a tym samym zmienić człowieka, czy nie? Skąd on się bierze?  Czy więc osobowość jest tym samych co charakter? Najkrócej odpowiadając – osobowość jest rozumiana jako najbardziej wyraźne i rzucające się w oczy wrażenie, jakie człowiek wywiera na innych ludziach. Oznacza te własności człowieka, które odróżniają go od innych osób. Osobowość rozwija się. Rozwój osobowości jest reakcją na napięcia pochodzące z czterech głównych źródeł:

  • z procesu rozwoju fizjologicznego
  • z doświadczanych frustracji
  • z doświadczanych konfliktów
  • z przeżywanych zagrożeń

W określeniu charakteru zawiera się informacja o tym, jak dana osoba jest przystosowana do otoczenia, do życia, jaką wartość ma to przystosowanie. Opis charakteru nie sprowadza się do statycznego opisu człowieka pod kątem posiadanych cech i typowych dla niego zachowań, ale daje się rozumieć jako zespól predyspozycji do określonego sposobu pojmowania świata oraz własnej w nim roli.

Mówi się o tym jacy ludzie są, ale nie mówi się kim są. A są przecież bardziej lub mniej uczciwi, bardziej lub mniej tolerancyjni, bardziej lub mniej inteligentni.

W opisie charakteru bardzo często ukryty jest nacisk na cechy moralne. Być może dzieje się tak dlatego, że mają one dużo większe znaczenie niż jakiekolwiek inne, dodatkowo zaś wartościujący aspekt charakteru pokrywa się z przekonaniem o ludzkiej naturze – dobrej lub złej.

Typologia ludzi pod względem charakteru nie sprawdza się jednak. Zachowanie człowieka może się różnić w różnych i w bardzo podobnych do siebie sytuacjach. Dzieje się tak dlatego, że jego interpretacja tych sytuacji się zmienia.

Zachowanie człowieka wynika w większym stopniu ze zróżnicowanej i zmieniającej się pod wpływem nauki, doświadczenia,  ciekawości i poznawczej interpretacji świata natury  aniżeli ze stałych cech charakteru.

Konkludując: powód dla którego poruszam ten temat, to z jednej strony trudność rozumienia czy też rozróżnienia tego problemu a z drugiej wyjątkowa łatwość sięgania po wszelkiego rodzaju mechanizmy ukryte w tych słowach jako po narzędzie tłumaczenia głownie swoich niemożności, niechęci i wycofania. Mało kiedy uwypukla się jakiekolwiek pozytywne zdarzenia, osiągnięcia i inne zdobycze, poprzez posiadanie jakiś swoich narzędzi.

Prowadzone badania dowodzą, że przynajmniej niektóre z zachowań charakteryzujących daną osobowość, są zdeterminowane genetycznie. Dziedziczność wydaje się odgrywać znaczną rolę, gdy  idzie o takie skłonności jak nieśmiałość, władczość, popędliwość, agresywność, pokorę, melancholię. Ale nie same geny sprawiają, że jesteśmy i zachowujemy się w dany sposób w jakiejś sytuacji. Choć geny oferują pewien zakres możliwości, to doświadczenie decyduje o tym, które z nich zostaną wykorzystane. Interakcja miedzy dziedzicznością a środowiskiem jest dwukierunkowa. Warunki życia decydują o wykorzystaniu naszych wrodzonych możliwości, ale także nasza wrodzona natura wpływa na zakres zdobywanych doświadczeń.

WRÓĆ